Waarom Verhalen Onmisbaar Zijn!
Verhalen zijn zo typisch menselijk. Denk maar eens aan je eigen levensverhaal; het is de rode draad die je identiteit vormt. Het is dan ook geen verrassing dat verhalen ons zo diep raken.
Verhalen bieden herkenning, inspiratie en, nog belangrijker, zin. Verhalen zijn zinvol en geven diepte aan ons bestaan. Dat maakt voor mij dat verhalen een levensbehoefte zijn. Verhalen hebben zin!
Als het over zingeving gaat, kom je al snel uit bij verhalen. Of je nu oude mythen, bijbelverhalen, een sage of legende leest, of je verdiept in Harry Potter of de nieuwste literaire thriller – het verhaal werkt. Het heeft een centrale en vooral zinvolle functie in ons leven.
De Kracht van Verhalen: Meer dan Uitleg Alleen
Dat verhalen werken is misschien een open deur, maar ik wil het toch benadrukken. Als docent filosofie merkte ik keer op keer dat een goed verhaal veel sterker was dan een gedegen uitleg. Natuurlijk hebben zowel verhaal als uitleg hun functie, maar wanneer je iets écht duidelijk wilt maken, is het verhaal vaak onverslaanbaar. Mijn motto was dan ook: als het kan, gebruik dan een verhaal!
Inspiratie en Herkenning: Jezelf Vinden in het Verhaal
Een sterk verhaal is vaak ontzettend inspirerend. Je, als toehoorder, kunt jezelf erin herkennen en spiegelen. Het maakt niet uit of het nu een oeroude, wonderlijke sage is waarin dieren spreken, of een modern, realistisch verhaal dat zich afspeelt in de stad.
Vooral dat spiegelen is een krachtig element. Het verhaal als spiegel voor jezelf kan een bron van herkenning en ook inspiratie zijn. Dat kan gaan over eigenschappen waar je trots op bent, maar ook over de dingen waar je minder tevreden over bent. Verhalen maken duidelijk wie je bent en wie je zou kunnen worden.
Verhalen hebben een krachtig leereffect. Je kunt jezelf herkennen in de held, of misschien wel in de schurk van het verhaal. Of herken je jezelf in het personage dat een muurbloempje is? In een verhaal kunnen alle personages verrassend zijn. Misschien bewandel je zelf het rechte pad, maar zie je ook dat de ‘booswicht’ uit het verhaal heel herkenbare trekken heeft. Je kunt jezelf optrekken aan een verhaal over het onzekere, verlegen muurbloempje dat zichzelf overstijgt. Ook als je zelf verlegen en schuchter bent, heb je talenten die er mogen zijn. Op deze manier maken verhalen ook dingen bespreekbaar die anders moeilijk ter tafel zouden komen, en dragen ze bij aan je persoonlijke groei.
Neem bijvoorbeeld Harry Potter. Ik vind dat een prachtig voorbeeld van een tijdloos verhaal. Het element van een eenzame jongen die het slecht heeft getroffen, en wiens lot bepaalt dat hij vanaf zijn twaalfde verjaardag kan vluchten uit zijn dagelijkse wereld om een magisch bestaan te leiden. De miskende held, het kind dat niet wordt gezien. Juist deze persoon heeft vervolgens de sleutelrol in het verhaal. Het begint als een kinderboek, maar ontspint zich in een aantal delen tot een complex verhaal dat alle leeftijden aanspreekt. Een verhaal over de strijd tussen goed en kwaad die bijna nergens zwart-wit is. Het leven dat zich ontwikkelt van kind naar jongvolwassene. Dit zijn elementen en een strijd die heel herkenbaar zijn en die je in veel goede verhalen terugvindt. Ook moderne verhalen hebben inhoud en zin.
Troost Vinden in Verhalen: De Kracht van Emotie
Verhalen kunnen ontzettend troostrijk zijn. Dat geldt zeker niet alleen voor verhalen met een goede afloop. Neem de legende van de Kinderen van Lir. Een dramatisch verhaal dat veel mensen ontroert en troostrijk vinden, ondanks dat het een triest verhaal is en dramatisch afloopt.
De kinderen van Koning Lir wekken oprecht medelijden. Ze worden betoverd door een boosaardige stiefmoeder en leiden nadien een erbarmelijk bestaan. De Kinderen van Lir is bepaald geen kinderachtige vertelling. Thema’s over goed en kwaad, hoop en wanhoop, en het verstrijken van de tijd komen op een gelaagde en mooie manier aan de orde. Ondanks de wonderlijke en magische gebeurtenissen kun je toch herkenning hebben. Strijd en opoffering spelen een belangrijke rol. Het verhaal gaat ook over vergankelijkheid en het verleden dat nooit meer terug zal komen. Het verhaal loopt, zoals gezegd, niet goed af met de kinderen van Lir. Verrassend genoeg betekent dit niet dat het kwade heeft gewonnen. De Kinderen van Lir is een zingevend en troost biedend verhaal. Het zadelt je niet op met een onmogelijke idylle. Het verhaal vertelt dat het leven niet altijd eerlijk is en soms gewoon gemeen. Toch biedt het verhaal ook uitkomst en uiteindelijk zelfs hoop.
De Essentie van Verhalen: Zin en Vrijheid
Verhalen zijn zinvol en zingevend voor mensen. Ze geven herkenning, vertellen over hoop en vertrouwen, en bieden troost. Het maakt niet uit of je jong of oud bent, of het nu over je eigen levensverhaal gaat, een goed boek, een verteld verhaal of…
Het mooie van verhalen is dat een verhaal op een vrije manier betekenisgevend is. Geen wonder dat de grote wereldgodsdiensten allemaal draaien om “het verhaal”. Verhalen geven zin aan de dingen des levens. Verhalen doen zoveel meer dan uitleggen alleen. Het mooie van een verhaal is dat het geven van betekenis vooral bij de lezer of luisteraar ligt. Een verhaal laat ruimte aan de toehoorder om er zelf iets mee te doen. Dat is wel iets dat veel godsdiensten nog van het, en vooral van hun eigen, verhaal kunnen leren: ruimte en vrijheid!
Een verhaal kan ontroering teweegbrengen als het je raakt. Het kan onverschilligheid zijn als het gewoon een stom verhaal is. Maar het kan ook inspirerend zijn en aanzetten tot actie! Een verhaal kan aanzetten tot nadenken. Verhalen stellen maatschappelijke thema’s en morele dilemma’s aan de orde. Je kunt je verrijkt voelen door een verhaal, omdat het verhaal iets van de zin en het doel van het leven laat zien.
Maar in alle gesprekken over zin en waarde, mag een verhaal, naar mijn mening als verhalenverteller, vooral mooi en boeiend zijn. Gewoon vermaak. Even ontsnappen aan de wereld van alledag. Even wegdromen. En dat is ook een vorm van zingeving!
Het Vertelde Verhaal: Levend en Dynamisch
Van oorsprong zijn alle verhalen vertelde verhalen. Pas na de uitvinding van het schrift begonnen mensen verhalen op te schrijven.
Met het op schrift stellen van een verhaal kun je een verhaal behouden. Maar door het opschrijven van een verhaal raak je ook iets kwijt. Het vertelde verhaal heeft veel meer dynamiek dan een verhaal op schrift. Vertelde verhalen veranderen ook met de tijd. Vertelde verhalen gaan met hun tijd mee. Dat is een voordeel. Het verhaal, en zeker een volksverhaal, verandert door de tijd maar blijft daardoor ook levend. Wanneer je een verhaal opschrijft, dan is het gestold en verandert het niet meer.
Verhalenvertellers vertellen hetzelfde verhaal ook vaak op verschillende manieren. Het is maar net wie er in het publiek zit. Voor kinderen van groep acht van de basisschool vertel je een verhaal anders dan voor de jongeren van vier VWO. Dynamiek en verandering houden een verhaal boeiend en levend. Een verhaal vertellen lijkt in die zin op traditie. Tradities die stollen en niet meer veranderen zijn op een zeker moment achterhaald en raken in onbruik. Alleen tradities die meebewegen met de tijd en met de mensen die in de traditie staan, kunnen levend blijven.
De Onuitputtelijke Bron van Zin: Verhalen voor Jou
Verhalen zijn van alle tijden. Ook vandaag zijn verhalen belangrijk, geven ze betekenis, troost en bieden ze zin. Mensen hebben een diepe behoefte aan verhalen. De reden hiervoor is eenvoudig en ligt besloten in de titel van dit stuk: verhalen hebben zin!
Wil je meer ontdekken over hoe verhalen jou kunnen helpen in je persoonlijke zingeving of bij het vinden van inzicht in je levensverhaal? Als tarotcoach help ik je graag om de verhalen te ontrafelen die jou bezighouden en je te begeleiden op je levenspad. Verhalen zijn een spiegel, en ik help je graag om helderheid te krijgen in wat die spiegel jou te vertellen heeft.
Bijgewerkt op 28 mei 2025
