De donkere tijd van het jaar breekt aan. Vanuit de Keltische folklore is dit de tijd waarbij de overgang van leven naar dood plaatsvindt. Dat is niet verwonderlijk. De natuur trekt zich terug, de bladeren vallen van de bomen. De natuur sterft ogenschijnlijk. Voor de oude Kelten betekende dit de tijd van Samhain (spreek uit als Sau-in) de tijd van donker en dood.
Samhain is voor de oude Kelten het moment dat de donkere tijd van het jaar aanbreekt. Ooit was het een tijd die in het teken stond van geesten, elfen en spookachtige figuren. Men vierde feesten en maakte spookachtige amuletten om boze geesten te verjagen. Pas later wordt Samhain naast een tijd van geesten en spookachtige figuren ook een tijd van voorouderverering. De traditie van Samhain verschuift dan naar een tijd van offers aan de voorouders brengen om hen gunstig te stemmen.
De Christelijke kerk heeft Samhain omarmt en gekerstend tot Allerzielen en Allerheiligen. Tijdens de kerstening heeft de kerk goed opgelet wat de heidense gebruiken waren. De kerk gebruikte de heidense riten om er een Christelijke betekenis aan te geven. Een bijzonder effectieve manier om het Avondland te bekeren. Samhain was ooit een tijd van geesten en spookachtige figuren en een tijd van de voorouderverering. De maakte handig gebruik van de deze tradities door er een christelijke herdenking van heiligen en overledenen van te maken.
Samhain, de natuur trekt zich terug
Samhain is het moment dat de natuur sterft. Dit is in de oude Keltische traditie een einde maar ook een begin. De Kelten zagen de tijd als een cirkel. Een cirkel van de seizoenen die elk jaar opnieuw volgens hetzelfde patroon van lende, zomer, herfst en winter voorbij trok. Deze cirkel van seizoenen is vandaag bekend als het Keltische jaarwiel. In het Keltisch jaarwiel is Samhain dus niet alleen een einde maar ook een begin. De cirkel is tenslotte rond en oneindig.
Samhain is een verwijzing naar het einde en het begin van het leven in de natuur! Wij vieren oud en nieuw in december maar in oude tijden, toen met nog leefde volgens het ritme van de natuur, was eind oktober / begin november het einde van het jaar. Het einde van het jaar voltrekt zich in deze traditie op het moment dat de natuur zich terug trekt. De dagen worden kort en koud, de donkere tijd van het jaar breekt aan. De natuur sterft en trekt zich terug in de aarde. In het sterven van de natuur licht de kiem van het opnieuw uitbotten al besloten. De nieuwe lente die zich, vaak al in februari, als de sneeuwklokjes vaak al in bloei staan aankondigt.
Samhain en Halloween
In Nederland zien we dat de traditie van Halloween steeds meer komt overwaaien. Oorspronkelijk is Halloween een Engelse en Ierse traditie waar Keltische “Samhain” en christelijke elementen zijn samengevoegd. Nu zie je, onder Amerikaanse invloed, dat Halloween zich vooral tot griezelfeest beperkt. Halloween is ver verwijderd van de Keltische folklore en wortels Samhain. Halloween draait slechts op snoepgoed en griezelfeestjes. Samhain is een Keltisch feest dat geworteld is in de beleving van de natuur en de eeuwigdurende cirkel van leven en dood.
Samhain voor vandaag
Samhain wordt tegenwoordig vooral gevierd door mensen met interesse in Keltische folklore en oude natuurreligies. Er is een warme belangstelling om oude tradities opnieuw uit te vinden. Juist in onze moderne tijd, waarin de moderne mens telkens meer op gespannen voet met de natuur leeft wordt deze behoefte groter.
Maar het Keltisch jaarwiel en ook Samhain is breder dan interesse in Keltische folklore en natuurreligie. In het moderne Avondland lijkt het alsof we telkens verder van de natuur af komen te staan. We worden beheerst door een dagelijkse sleur die het hele jaar nagenoeg hetzelfde is. De tradities van de oude Kelten kunnen ook vandaag tot inspiratie zijn. Stil staan bij de wisseling van de seizoenen is een manier om de momenten te markeren. Het doorbreekt sleur. Je bewust worden dat je in de zomer anders leeft en andere dingen doet dan in de herfst. Bewust geen pepernoten kopen als de zomervakantie nog maar net is afgelopen. Bewust groenten en fruitsoorten eten die passen bij de tijd van het jaar. Samhain zou een moment kunnen zijn voor bewust plannen maken waar je de komende winter aan wilt besteden, studie, hobby, gezin en werk.
Stilstaan bij de tijd van het jaar geeft het leven orde en structuur en draagt op die manier bij aan meer zin. Oude tradities herleven niet voor niets, laat je ook eens inspireren door het complete Keltisch jaarwiel!
