Wat kun je nog Geloven en Weten?
De wereld verandert razendsnel, dat is niks nieuws. En dat het steeds lastiger wordt om te weten wat wel of niet waar is, dat ervaren we allemaal. Sociale media en de opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) zorgen bij veel mensen voor onzekerheid. Wat is nog authentiek? Wat kun je nog geloven? Met een paar opdrachten maak je moeiteloos realistische video’s van dingen die nooit hebben bestaan.
Je kunt jezelf laten figureren in scènes die louter fictie zijn. En dan verschijnen er in talkshows ‘experts’ die beweren precies te weten hoe het zit, en hoe je echt van onecht kunt onderscheiden.
Niets Nieuws Onder de Zon: Misleiding door de Eeuwen Heen
Laten we even rustig ademhalen en kijken naar het grotere plaatje. Tijdens een rondleiding in het Huis van Eysinga in Leeuwarden wilde ik terug in de tijd. En daar viel ineens een verrassend actueel kwartje. Nog vóór de komst van AI was er al veel discussie over fotobewerking. Denk aan modellen, acteurs en actrices die ‘mooier dan waar’ werden afgebeeld in magazines. Deze bladen zouden een onrealistisch schoonheidsideaal voorschotelen, wat leidde tot ontevredenheid en onzekerheid bij veel mensen.
Maar tijdens die rondleiding werd pijnlijk duidelijk dat er niks nieuws onder de zon was. Tijdens de audiotour werden verschillende geschilderde portretten besproken. En wat bleek? Deze portretten waren verre van realistisch! Schilders kwamen vaak met vooraf gemaakte doeken bij hun opdrachtgevers, waar alleen het hoofd van de opdrachtgever nog moest worden ingeschilderd. Het ferme postuur en de tot de verbeelding sprekende omgeving waarin mensen werden afgebeeld, was maar al te vaak een verzonnen werkelijkheid. Toch waren deze schilderijen essentieel, want ze droegen bij aan de beeldvorming. Ook toen al werden personen afgebeeld volgens nooit haalbare idealen. Misleiding is van alle tijden.
Nepnieuws en Media: Altijd Een Menselijke Factor
Oké, dat we Photoshoppen en de wereld wat mooier voorstellen dan hij is, tot daaraan toe. Maar wat als het zover gaat dat nieuws niet meer klopt? Als nepnieuws de ronde doet en machthebbers verschijnen op video’s die nooit echt zijn gebeurd? Hoeveel mensen wantrouwen de media nog?
Journaals wereldwijd doen verslag van dezelfde nieuwsitems, terwijl de berichtgeving soms ronduit tegenstrijdig is. En ook hier geldt: niks nieuws onder de zon. Vroeger trokken barden en troubadours rond om nieuwtjes te vertellen en de bevolking op de hoogte te stellen van het wel en wee in hogere sociale kringen. Ook toen al gold: wiens brood men eet, diens woord men spreekt. In alle tijden hebben mensen verhalen verteld over nieuws en wetenswaardigheden, en in al die verhalen namen zij zichzelf mee. Nieuws kan nog zo objectief bedoeld zijn, het wordt altijd gebracht door mensen. En dan is de grens tussen verslaglegging en opinie soms erg smal. Dit kan leiden tot onrustig gevoel bij consumenten van nieuws, die niet meer weten wat of wie te geloven.
De Sleutel: Kritisch Zelf Nadenken
In een snel veranderende echte wereld waarin je wordt overspoeld met social media en informatie, is het zeker lastiger dan ooit om het overzicht te bewaren. Je hebt voortdurend toegang tot internet en een massa aan prikkels, nieuws, influencers die je vertellen wat je moet doen, voorbeelden waar je nooit aan kunt voldoen en nog veel meer. De constante stroom van informatie en de mogelijkheid tot misleiding maken het essentieel om je eigen filters in te bouwen.
De sleutel tot al deze dingen is eigenlijk simpel: denk zelf kritisch na!
- Als je iets hoort dat te mooi is om waar te zijn, dan is het dat waarschijnlijk ook. Wees sceptisch bij sensationele koppen en grandioze beloften.
- Als iemand je iets vertelt wat je nauwelijks kunt geloven, dan moeten er ook goede bewijzen komen dat het echt zo is! Vraag altijd naar de bron en de onderbouwing van claims.
- Check meerdere bronnen, met name bij belangrijke onderwerpen. Ga niet af op één verhaal.
- Let op de emotionele lading van berichten. Berichten die vooral op je gevoel inspelen, zijn vaak minder objectief.
Complottheorieën: De Valse Vastigheid
Mensen zijn gevoelig voor complottheorieën. Bedenk een stevige complottheorie en je krijgt onherroepelijk volgers. Internet en social media hebben dit proces enorm versneld en vereenvoudigd. Het is niet moeilijk om complottheorieën te geloven, want ze zitten vaak best vernuftig in elkaar. Toch gaat het vaak over zaken die bizar, te gek voor woorden en wel heel erg onwaarschijnlijk zijn. Ook zijn veel complottheorieën nogal star wat hun ‘waarheden’ betreft. In tegenstelling tot wetenschap houden complottheorieën vast aan een waarheid die onwrikbaar is. En dat is de eerste leugen die elke complottheorie ontmaskert. Geen enkele serieuze wetenschapper zal je vertellen dat zijn eigen theorie niet aan het wankelen kan worden gebracht.
Waarheid is vaak betrekkelijk en tijdelijk. Inzichten veranderen, kennis raakt achterhaald. Dat is inherent aan het leven. Wanneer de waarheid onwrikbaar en eeuwig is en er niet mag worden getornd, zowel in wetenschap als levensbeschouwing, kom je op een hellend vlak. Een complottheorie geeft schijnveiligheid in een onzekere wereld, maar sluit je uiteindelijk af voor nieuwe inzichten en de complexiteit van de echte wereld.
Navigeren in een Complexe Wereld
Je hebt nu veel gelezen over het belang van kritisch denken en het onderscheiden van waarheid in een wereld vol misinformatie. Maar wat als je meer zoekt dan alleen feitelijke kennis? Wat als je behoefte hebt aan inzicht in je eigen leven, aan handvatten om door persoonlijke uitdagingen te navigeren, en aan een dieper begrip van jezelf in deze complexe ‘echte wereld’? Precies daar komt tarot om de hoek kijken, niet als wetenschap, maar als een krachtig instrument voor zingeving en persoonlijke groei.
Tarot en Wetenschap: Twee Kanten van Dezelfde Medaille
“Ja, maar jij bent tarotcoach! Dat staat toch haaks op je liefde voor wetenschap, tarotkaarten en zo…?” Ik snap deze gedachte en ik heb hem ook vaak gehoord!
Deze stellingname wil ik altijd wel ontzettend graag weerleggen. Wetenschap is een prachtig gebied. Wetenschap heeft de geneeskunde tot een ongekend niveau gebracht. Wetenschap heeft auto’s veiliger gemaakt. Wetenschap zorgt ervoor dat we de wereld telkens beter begrijpen. En nog heel veel meer. Wetenschap doet aan opbouw van kennis en waarheidsvinding. Dit doen wetenschappers met vallen en opstaan en weer verder gaan. Stap voor stap kennis vergaren, bewijsmateriaal verzamelen, verder gaan, soms terugvallen enzovoorts.
Werken met tarot hoort op die manier niet thuis in de wetenschap. Je kunt een tarotlegging niet ‘bewijzen’ zoals je een natuurkundige wet bewijst. Tarot hoort niet thuis in de wetenschap; tarot is zingeving en levensbeschouwing, net als spiritualiteit en religie. Je kunt er psychologisch heel veel over zeggen. Je kunt tarotsymboliek wetenschappelijk onderzoeken. Je kunt onderzoeken op welke manier tarotkaarten worden toegepast en welk effect dit op mensen heeft.
Maar een tarotlegging of een ritueel met tarot zelf; daar is geen wetenschappelijk bewijs voor. Een tarotconsult is een moment tussen tarotcoach en cliënt, waarin de kaarten ogenschijnlijk toevallig tevoorschijn komen. De interpretatie ontvouwt zich in het narratief van de symbolen en het gesprek. Wat de kaarten vertellen, dat is wat de tarotcoach en de cliënt bespreken. En na afloop kun je concluderen dat het zinvol is geweest, je verder brengt, inspiratie, inzicht en perspectief geeft. Dat is geen kennis en wetenschap, dat is wijsheid en zingeving. Het helpt je navigeren in een complexe wereld, het geeft je handvatten om beter te weten wie je bent en wat je wilt in die echte wereld. Het is een hulpmiddel voor persoonlijke groei, daar waar feitelijke nieuws en de media je vooral informeren over de buitenwereld.
